Nowe bioaktywne koniugaty chiralnych planarnie ansa-ferrocenów ze związkami naturalnymi – synteza, rozdział na enancjomery, badania biologiczne in vitro oraz modelowanie molekularne i ADME in silico” – to tytuł zwycięskiego projektu badawczego, którego kierownikiem jest dr inż. Maria Mazur z Zespołu Chemii Zakładu Farmacji, Chemii Kosmetycznej i Biotechnologii.

Jak powszechnie wiadomo, ludzie potrzebują przynajmniej 10 pierwiastków metalicznych do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju. Ale aż do lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku obecności tych pierwiastków w organizmach żywych nie poświęcano wiele uwag. Dziś przyjmuje się, że sód, potas, magnez, wapń, żelazo, mangan, kobalt, miedź, cynk i molibden są pierwiastkami niezbędnymi do życia i nasz organizm musi mieć ich odpowiednią ilość. Żelazo jest jednym z mikroelementów potrzebnych do syntezy podstawowych białek, takich jak hemoglobina znajdująca się w krwinkach czerwonych i odpowiedzialna za przenoszenie tlenu do narządów i tkanek. Ilość żelaza i w organizmie szacuje się na 3-4 g, ale pierwiastek ten może mieć jeszcze inne zastosowania związane z jego obecnością w substancjach leczniczych.

Interesującą grupą związków o potencjalnym działaniu leczniczym są pochodne ferrocenu.

– Projekt wyrósł z połączenia najistotniejszych badań mojego doktoratu na Politechnice Warszawskiej, które dotyczyły pochodnych ansa-ferrocenów oraz doświadczenia w syntezie koniugatów związków naturalnych zdobytego w ciągu roku pracy w Łukasiewicz – IChP – mówi dr inż. Maria Mazur, kierownik projektu i wyjaśnia, że o ansa-ferrocenie lub ferrocenofanie mówimy, kiedy pochodna ferrocenu, przedstawiciela grupy związków sandwiczowych, posiada mostek pomiędzy dwoma pierścieniami cyklopentadienylowymi,. Ostatnie badania pokazują, że tego typu związki wykazują zwiększoną aktywność biologiczną w stosunku do pochodnych bez mostka. Ponadto podstawione ferrocenofany wykazują czynność optyczną, która odgrywa ważną rolę w chemii leków. Projekt zakłada otrzymanie koniugatów czystych optycznie pochodnych ferrocenofanu ze związkami pochodzenia naturalnego. Strategia modyfikowania związków znanych ze źródeł biologicznych (roślin i zwierząt) opiera się na bezpieczeństwie i biodostępności tych związków. Dla wybranych związków przeprowadzone zostaną badania obliczeniowe określające możliwość wykorzystania związków jako leków (ADME) i modelowanie do receptorów.

– Dotychczas nigdy nie analizowano zależności między strukturą, a aktywnością biologiczną dla czystych enancjomerów ferrocenofanów. Zbadanie mechanizmu ich działania znacząco przyczyni się do rozwoju dziedziny zwanej chemią biometaloorganiczną i pozwoli na wyselekcjonowanie kandydatów na nowe potencjalne leki o działaniu przeciwnowotworowym – dodaje dr inż. Maria Mazur.

SONATINA 7 – to konkurs Narodowego Centrum Nauki dedykowany projektom badawczym realizowanym przez osoby, które posiadają stopień doktora uzyskany w ostatnich trzech latach.