Rak piersi – profilaktyka w postaci samobadania i badania palpacyjnego u ginekologa

Szansa na szybkie wykrycie zmian w piersi, a tym samym na natychmiastowe wdrożenie odpowiedniej terapii i całkowite wyleczenie zwiększa się, jeśli kobieta będzie regularnie wykonywała samobadanie piersi. Powinno się ono odbywać co najmniej raz w miesiącu, najlepiej od 3 do 5 dni po zakończeniu miesiączki, a także u ginekologa (lekarze tej specjalizacji, oprócz rutynowych badań USG narządu rodnego czy też badań przedmiotowych, mogą również zbadać piersi, by jeszcze dokładniej niż sama pacjentka wychwycić w nich niepokojące zmiany).

Jak w praktyce powinno wyglądać samobadanie piersi?

Pierwszy krok to dokładne obejrzenie piersi w lustrze (z podniesionymi i opuszczonymi rękami). Należy poszukiwać jakichkolwiek wizualnych zmian w wielkości piersi, ich kształcie, kolorze czy symetryczności.

Drugi krok to badanie palpacyjne w pozycji stojącej. Pacjentka jedną rękę powinna unieść nad głowę, a dłonią drugiej ręki – dotykać piersi. Ruchy, jakie należy wykonywać podczas samobadania piersi to ruchy okrężne, z góry na dół (i odwrotnie), a także od środka klatki piersiowej, poprzez pierś, w kierunku pachy (powinny rozchodzić się promieniście). Dodatkowo koniecznie trzeba zbadać węzeł chłonny pod pachą sprawdzając, czy nie jest bolesny lub nie powiększył się. Na końcu kobieta chwyta brodawkę sutkową i ściska ją, by ocenić, czy nie wydostaje się z niej wydzielina (to niepożądany objaw). Później w ten sam sposób bada się drugą pierś.

Trzeci krok to powtórzenie badania palpacyjnego na leżąco (również z uniesioną jedną ręką, powtórzonego po obu stronach).

Więcej informacji dotyczących tego, jakie zmiany powinny zaniepokoić kobietę w samobadaniu, znajduje się tutaj: https://www.synevo.pl/rak-piersi/.

USG piersi i mammografia – podstawowe badania obrazowe o wartości przesiewowej i diagnostycznej

Kolejne badania o nieinwazyjnym charakterze, które wykonuje się w ramach profilaktyki raka piersi, to badanie ultrasonograficzne (USG – zwykle zalecane u pań po 30 roku życia) oraz mammografia (dająca lepsze obrazowanie u pacjentek po 50 roku życia):

USG piersi oraz dołów pachowych uwydatnia zmiany pojawiające się w obrębie tkanek miękkich i węzłów chłonnych. Zaleca się, by USG piersi wykonywać co najmniej raz w roku, a u pacjentek z obciążeniem rodzinnym lub z innymi wskazaniami – co najmniej raz na pół roku;

mammografia to badanie polegające na wykonaniu zdjęcia RTG prawej i lewej piersi. Polskie Towarzystwo Onkologiczne zaleca przeprowadzać mammografię co najmniej raz na dwa lata u kobiet po 40 roku życia, a u pań po 50 roku życia – raz w roku.

Oczywiście rodzaj badania oraz jego częstotliwość są uzależnione od stanu zdrowia pacjentki. Jeśli w przeszłości wykryto u niej zmiany w piersi (niekoniecznie te złośliwe), stwierdzono mutację w genach BRCA1 lub BRCA2 czy potwierdzono inne czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia raka piersi, wówczas musi ona poddawać się obrazowym badaniom profilaktycznym częściej, niż osoby bez obciążeń.

Badania genetyczne na mutacje w obrębie genów BRCA – kto powinien je wykonać?

Mutacje w genach BRCA1 i BRCA2 odpowiadają za kilkudziesięciokrotnie większe ryzyko (w porównaniu do osób bez tych mutacji) rozwoju raka piersi lub raka jajnika u danej pacjentki. Są one dziedziczne, dlatego wskazaniem do wykonania testów na obecność mutacji we wspomnianych genach jest obciążony wywiad rodzinny. Chodzi tu przede wszystkim o kobiety, których matki lub babcie chorowały w przeszłości na raka piersi lub jajnika (zwłaszcza przed 50 rokiem życia), a także o pacjentki mające co najmniej 2 krewnych chorujących w przeszłości lub obecnie na nowotwór złośliwy.

Badanie genów BRCA1 i BRCA2 polega na pobraniu krwi oraz przeanalizowaniu próbki w laboratorium. Na wyniki czeka się od kilkunastu dni roboczych do miesiąca. Po uzyskaniu wyniku pozytywnego (czyli po potwierdzeniu obecności mutacji) pacjentka musi zachować wzmożoną czujność onkologiczną, na co składają się głównie częstsze badania profilaktyczne.