We współczesnym przetwórstwie zielarskim od szeregu już lat najwięcej uwagi poświęca się nowym metodom otrzymywania ekstraktów, jednak nie dotyczy to wcale nowych metod ekstrakcji. Jeżeli spojrzymy na efekty prac badawczo-rozwojowych realizowanych przez wiodących na świecie producentów ekstraktów, dojdziemy do wniosku,
że największy postęp techniczny nastąpił w dziedzinie suszenia. Zagadnienia związane z ekstrakcją surowców
zielarskich oraz z zagęszczaniem ekstraktów stały się sprawami drugoplanowymi.

Ekstrakcja surowców roślinnych

Mimo że w ostatnich latach opublikowano dużo prac dotyczących nowych technik ekstrakcyjnych, to do najpowszechniej stosowanych nadal należą periodyczne metody wielostopniowe, a podstawowymi urządzeniami ekstrakcyjnymi są w  dalszym ciągu klasyczne ekstraktory zbiornikowe. Jedynym postępem w tym zakresie jest wyposażenie ekstraktorów w różnej konstrukcji mieszadła oraz w  zewnętrzne, płytowe wymienniki ciepła, co ma istotny wpływ na wydajność procesu. Takie techniki ekstrakcyjne, jak: turboekstrakcja, ekstrakcja wibracyjna oraz ultradźwiękowa, które były przedmiotem licznych badań w  różnych ośrodkach R&D zajmujących się inżynierią procesową, nie znalazły praktycznego zastosowania. Powszechnie stosowane w innych branżach ekstraktory do procesu ciągłego: ślimakowe, taśmowe, karuzelowe, również nie są wykorzystywane w przetwórstwie zielarskim.

Jedna z najnowocześniejszych technik – ekstrakcja gazami w stanie nadkrytycznym (w tym głównie nadkrytycznym dwutlenkiem węgla) – mimo że uznana została za potencjalnie najważniejszą metodę ekstrakcji surowców zielarskich, nadal posiada ograniczone zastosowanie. Poważnym problemem są bardzo wysokie koszty ekstrakcji, dlatego też stosowana jest ona jedynie do usuwania pestycydów z suchych ekstraktów lub do produkcji niewielkich ilości bardzo drogich substancji. Duża selektywność ekstrakcji nadkrytycznym dwutlenkiem węgla pozwala na stwierdzenie, że w przyszłości właśnie ta metoda może znaleźć szerokie zastosowanie w produkcji niektórych tzw. ekstraktów specjalnych, a  przede wszystkim czystych substancji izolowanych z surowców roślinnych.

Więcej przeczytacie Państwo w numerze 3/2014 magazynu „Przemysł Farmaceutyczny"

Fot. Phytopharm Klęka S.A.