Projekt przepisów dotyczących programów polityki zdrowotnej  obecnie procedowany  w Sejmie zakłada jedynie, że za naruszenie dyscypliny finansów publicznych będzie uważane zaciągnięcie zobowiązania w związku z realizacją programu w dwóch przypadkach:

kiedy nie pozyskano opinii Prezesa AOTMIT co do projektu tego programu (przyp. w ogóle wymaganej opinii nie zasięgnięto);

• gdy projekt  programu uzyskał negatywną opinię.

W projektowanych przepisach jest mowa o doprecyzowaniu, w jakiej sytuacji mamy do czynienia z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych, a nie – o kontrolowaniu wydatków samorządów.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami istnieje obowiązek uzyskiwania opinii Prezesa AOTMiT dotyczących projektów programów polityki zdrowotnej, jednak zdarza się, że takie opinie nie są uzyskiwane i tym samym programy są uruchamiane, realizowane i finansowane, mimo braku np. dowodów naukowych na skuteczność działań.

Porównanie obecnego stanu prawnego z zaproponowanymi zmianami

Art. 48a ustawy o świadczeniach (…) wskazuje na konieczność uzyskania opinii Agencji przed rozpoczęciem realizacji programu polityki zdrowotnej (ppz), przy czym proces ten nie jest dokładnie opisany. Brakuje określenia:

• jak powinien być zbudowany program, jakie elementy należy uwzględnić w projekcie, co powodowało, że do oceny wpływały projekty różnej jakości
• jak przebiega proces oceny i jakie jest postępowanie w przypadku, gdy opis w projekcie nie spełnia wymogów konstrukcji programu i nie może zostać właściwie oceniony (w sposób precyzyjny) kiedy opinia Agencji nie jest wymagana
• roli opinii Agencji, która nie jest wiążąca – nawet w przypadku oceny negatywnej

Ponadto nie ma obowiązku sprawozdawania realizacji i wyników programu, tym samym nie wiadomo jakie działania są podejmowane na terenie kraju, a co za tym idzie, czy finanse publiczne są wydatkowane w sposób właściwy.

Proponowane zmiany

Korekta zidentyfikowanych braków:

• Wskazano dobrą praktykę w zakresie budowania programu poprzez określenie jego elementów oraz narzucenie obowiązku na Agencję w zakresie wydawania rekomendacji dla problemów zdrowotnych przedstawiających modelowe rozwiązania – to wszystko ułatwi przygotowywanie ppz
• Opisano proces wewnętrzny oceny i opiniowania projektu (tak, jak ma to miejsce przy innych zadaniach Agencji), w celu umożliwienia właściwej oceny, zwiększenia transparentności decyzji
• Wprowadzono obowiązek utworzenia repozytorium z dokumentami dostępnymi do informacji publicznej w celu zwiększenia transparentności i umożliwienia zdobywania wiedzy na przykładach projektów już ocenionych

Wprowadzono zapis, że opinia Agencji jest wiążąca dla samorządów, co pozwoli na realizację tylko uzasadnionych działań i umożliwi również kontrolę finansową

Wprowadzono konieczność raportowania realizacji ppz do Agencji, co pozwoli na uzyskanie pełnego obrazu działań na terenie kraju. Agencja będzie odpowiedzialna za analizy w tym zakresie (dotychczas takie dane nie były zbierane i nie było wiadomo, jakie działania w zakresie zdrowia publicznego są w rzeczywistości prowadzone)

Wskazano okoliczności wymagające zaprzestania prowadzenia pzz przez samorządy (np. kiedy działania nie są uzasadnione w świetle dowodów naukowych), co pozwoli na racjonalną gospodarkę finansową.

W obecnej konstrukcji prawnej, obowiązującej od sierpnia 2009 roku, czego nie zmieniamy, AOTMiT w zakresie opiniowania programów pzz jest niezależny od Ministerstwa Zdrowia.