1/3 ankietowanych badania opinii na temat wiedzy o probiotykach, kojarzy te preparaty ze stosowaniem uzupełniająco, w stanach zapalnych jelit oraz IBS. Natomiast, ponad 18% respondentów tego badania, stosowało probiotyki w przypadku IBS*.

Biegunka a IBS – jak rozpoznać zagrożenie?

Zespół jelita drażliwego – odnosi się do zaburzeń pracy jelit, które skutkują bólami brzucha oraz zmianą częstości wypróżnień i konsystencji stolca. Aby sprawnie przystąpić do przeciwdziałania, kluczowa jest trafna ocena żołądkowego dyskomfortu. Od 2016 roku w diagnostyce zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego wykorzystywane są Kryteria Rzymskie IV. Według nich o IBS świadczy ból brzucha, występujący co najmniej jeden dzień w tygodniu w okresie 3 miesięcy. Musi on spełnić też co najmniej 2 z podanych kryteriów: jest związany z wypróżnieniami, zmianą ich częstości lub konsystencji stolca. Ostatnia zmiana decyduję o klasyfikacji typu choroby. Czterema głównym podtypami są postacie: z zaparciem, z biegunką, mieszana oraz niesklasyfikowana. Na tym jednak nie kończą się objawy IBS. Towarzyszącymi dolegliwościami są: wymioty, wzdęcia, gazy, uczucie sytości – jeszcze przed posiłkiem, czy uczucie zalegania pokarmu.

Oś mózg-jelita, czyli źródło żołądkowego dyskomfortu

Przyczyny występowania IBS nie są dotąd całkowicie znane. Jego rozwój może mieć podłoże genetyczne, a czynniki środowiskowe dodatkowo na to wpływają. Osoby z zaburzeniami psychoemocjonalnymi mogą być bardziej narażone na objawy IBS. Wynika to z zależności jaka zachodzi między mózgiem, a jelitami. Mikrobiota jelitowa uwalnia różne substancje, które drogą przewodu pokarmowego, układu odpornościowego i nerwowego, mogą być transportowane do dalszych narządów. Ta komunikacja jest dwukierunkowa. Ośrodkowy układ nerwowy może oddziaływać na mikrobiotę, tak jak ona wpływa na funkcje mózgu. Przebyte infekcje lub leczenie antybiotykami również mają znaczenie. Mikroorganizmy zasiedlające przewód pokarmowy są warunkiem zdrowia. Zależność między zmianą mikrobioty a schorzeniami jelit sprawia, że manipulacja składem mikrobioty za pomocą probiotyków i/lub prebiotyków jest rozważana w łagodzeniu objawów IBS.

Ponad 65% badanych uważa, że probiotyki odbudowują naturalną mikrobiotę jelit. Dwóch na pięciu ankietowanych sądzi, że probiotyki wspomagają perystaltykę jelit, a ich suplementacja uzupełnia leczenie w chorobach jelit*. Dowiedziono, że preparaty probiotyczne pobudzają rozwój i aktywność dobroczynnych bakterii jelitowych oraz wywierają korzystny, regulacyjny wpływ na mikrobiotę przewodu pokarmowego. Dzięki bakteriom probiotycznym można zachować dobre samopoczucie, energię, witalność i uchronić się przed wieloma schorzeniami.

Przede wszystkim u dorosłych, a również u dzieci badania naukowe wykazały, że stosowanie w zespole jelita drażliwego niektórych szczepów probiotycznych zmniejsza nasilenie bólu. Podejmując decyzję o stosowaniu probiotyków, należy wybrać szczep o udokumentowanym działaniu w danej populacji chorych (grupa wiekowa, postać IBS), dlatego decyzję od doborze konkretnego probiotyku, zawsze powinien podejmować lekarz – tłumaczy prof. dr hab. Hanna Szajewska, ekspert kampanii „Probiotyk – wybieram świadomie”.

Zadbaj o mikrobiotę jelit

W zależności od stopnia objawów zespołu jelita drażliwego zalecane jest różne postępowanie. Łagodny IBS może ograniczyć się do zmiany diety i stylu życia. To pozytywna diagnoza, która wskazuje na to, że zdrowiu i życiu nie zagraża niebezpieczeństwo. Umiarkowany stopień objawów wymaga zwiększenia częstotliwości wizyt u lekarza oraz rozpoczęcia farmakoterapii. W przypadku ciężkiego typu choroby pacjenci zmagają się z depresją, lękiem i niepokojem – niezależnie od dolegliwości żołądkowych. Wtedy wymagane jest leczenie psychologiczne.

Leczenie IBS w najmniej zaawansowanym stadium opiera się głównie na zmianie nawyków żywieniowych. Szkodliwe dla mikrobioty jelitowej mogą okazać się produkty wysokotłuszczowe, surowe owoce i warzywa czy napoje zawierające kofeinę. Ważna jest regularna aktywność fizyczna, a pomoc psychologa lub terapeuty dodatkowo może ułatwić walkę niefarmakologicznymi metodami. W leczeniu z użyciem leków nieoceniona jest odpowiednia diagnoza lekarza. W zależności od typu IBS stosowane mogą być preparaty pęczniejące, przeciwbiegunkowe, przeczyszczające, rozkurczowe, antybiotyki, czy nawet leki przeciwdepresyjne. Korzystny i bezpieczny wpływ na objawy IBS może mieć stosowanie niektórych probiotyków. Nie ma jednak jednoznacznych zaleceń co do stosowania określonych szczepów bakteryjnych i dawek preparatów.

Dla osób cierpiących na schorzenia jelita bardzo ważne jest, aby zażywać preparaty, których skuteczność została potwierdzona w udokumentowanych badaniach. Tylko takie preparaty dają gwarancję złagodzenia dolegliwości chorobowych. Jakość ma w tym przypadku ogromne znaczenie – podkreśla dr hab. Małgorzata Mossakowska z Polskiego Towarzystwa Wspierania Osób z Nieswoistymi Zapaleniami Jelita.

Probiotyk? Tak – ale nie każdy

Na rynku znajduje się blisko 100 preparatów probiotycznych, ale tylko niektóre z nich mają działanie udokumentowane badaniami. Znaczenie preparatów probiotycznych oraz kryteria ich prawidłowego wyboru są bardzo ważne. Podczas wyboru probiotyku należy znać jego skład, aby decydować się tylko na wartościowe, dobrej jakości produkty. Probiotyki różnią się między sobą i nie można stosować ich zamiennie.

Na temat probiotyków i korzyści związanych z ich stosowaniem, edukuje kampania „Probiotyk – wybieram świadomie”. To inicjatywa, nad którą merytorycznie czuwa Rada Programowa:

• Prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, specjalista chorób wewnętrznych, gastroenterolog, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych I Gastroenterologii z Pododdziałem Leczenia Nieswoistych Chorób Zapalnych Jelit CSK MSWiA, prezes Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii
• Prof. dr hab. n. med. Hanna Szajewska, pediatra, kierownik Kliniki Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodnicząca Grupy Roboczej ds. Probiotyków Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
• Prof. n. farm. dr hab. n. med. Stefan Tyski, kierownik Zakładu Antybiotyków i Mikrobiologii Narodowego Instytutu Leków, kierownik Zakładu Mikrobiologii Farmaceutycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ekspert Komisji Farmakopei Europejskiej, 2010 r. zastępca Przewodniczącego Komisji Farmakopei Polskiej, Prezes Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów

Misją kampanii społecznej „Probiotyk – wybieram świadomie” jest podniesienie wiedzy pacjentów na temat znaczenia jakości probiotyków i mądrego stosowania tylko przebadanych preparatów.