Dekontaminacja - co to jest? Definicja i wskazania

Definicja określa dekontaminację jako dezaktywację oraz usunięcie z otoczenia czynników biologicznych, chemicznych lub radioaktywnych, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu. W praktyce procesowi temu poddawane może być otoczenie i przedmioty, jak również ludzie i zwierzęta. Wyróżnia się:

• dekontaminację materii nieożywionej - powietrza, pomieszczeń, odzieży, rozmaitych sprzętów oraz przedmiotów codziennego użytku,
• dekontaminację skóry oraz powierzchni ciała - w przypadku skażenia chemicznego lub kontaktu z chorobotwórczymi drobnoustrojami lub substancjami radioaktywnymi,
• przewodu pokarmowego - w sytuacji, w której miało miejsce spożycie lub wdychanie szkodliwej substancji; przykładem dekontaminacji tego typu może być np. płukanie żołądka.

Dekontaminacja jest także niezbędna, gdy szkodliwa substancja może zagrażać ludziom lub zwierzętom znajdującym się w jej pobliżu. Dzieje się tak między innymi w przypadku np. wycieków z cystern lub statków przewożących chemikalia lub paliwo lub pożarów zakładów przemysłowych, w których produkowane lub wykorzystywane są toksyczne substancje.

Dekontaminacja w szpitalu i gabinecie - korzyści

Wykonywanie procedur eliminowania mikroorganizmów, które potencjalnie mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego niesie ze sobą szereg korzyści.
Likwidacja drobnoustrojów powoduje między innymi znaczne zmniejszenie ryzyka wystąpienia niebezpiecznych zakażeń. Niższe staje się również zagrożenie epidemiologiczne - dekontaminacja w wielu przypadkach umożliwia przerwanie łańcucha zakażeń.

Dodatkowo wykonywany w ten sposób proces oczyszczania narzędzi lub pomieszczeń jest stosunkowo szybki. Jest także rozwiązaniem proekologicznym, pozwalającym na zmniejszenie ilości produkowanych odpadów.

Dekontaminacja pomieszczeń - charakterystyka

Liczne bakterie, wirusy i inne chorobotwórcze drobnoustroje przenoszą się drogą kropelkową. Są one niewidoczne gołym okiem, ale stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Jeśli unoszą się w powietrzu, potrafią w bardzo krótkim czasie wraz z jego ruchem przenosić się na duże odległości. Dlatego tak istotna jest dekontaminacja pomieszczeń - szpitalnych i innych.

Dekontaminacja pomieszczeń wykonywana jest w sposób regularny wszędzie tam, gdzie może wystąpić kontakt człowieka z patogenami - zwłaszcza w szpitalach, gabinetach medycznych, laboratoriach i innych.

W zapobieganiu infekcjom przenoszonym przez drobnoustroje znajdujące się w powietrzu lub na rozmaitych powierzchniach istotne jest stosowanie sprawdzonej, skutecznej technologii. Należy do nich między innymi ozonowanie, stosowanie lamp UV, filtrów HEPA i niskotemperaturowej plazmy.
Skuteczność tych metod jest potwierdzona licznymi badaniami i certyfikatami posiadanymi przez producentów sprzętów.

Ozonowanie

Jedną z najczęściej stosowanych technik jest ozonowanie, wykonywanie nie tylko w placówkach medycznych, ale i innych pomieszczeniach, które wymagają dekontaminacji.

Ozon jest gazem, dzięki czemu łatwo dociera do każdego zakamarka pomieszczenia. Dobrze usuwa nie tylko mikroorganizmy, ale także neutralizuje nieprzyjemne zapachy. O ile w trakcie ozonowania człowiek nie powinien przebywać w poddawanym procedurze pomieszczeniu, tak później nie ma żadnych przeciwwskazań wobec obecności ludzi i zwierząt.

Coraz większą popularność zdobywa między innymi jako element dokładnego sprzątania mieszkań lub pomieszczeń biurowych. Może być także stosowana w dużych przestrzeniach, na przykład w zakładach przemysłowych lub jako element dekontaminacji bloku operacyjnego. Jest to sprawdzona technologia pod względem skuteczności w usuwaniu mikroorganizmów oraz efektywności.

Promieniowanie ultrafioletowe

Promieniowanie UV uszkadza strukturę materiału genetycznego drobnoustrojów, neutralizując je i zapobiegając ich dalszemu namnażaniu. Najczęściej wykorzystywane jest w lampach UV lub przenośnych dekontaminatorach powietrza, wymuszających jego ruch. Powietrze przepływa przez specjalną przestrzeń w urządzeniu, w którym poddane jest oddziaływaniu promieniowania ultrafioletowego, a następnie wypuszczane.

Niektóre modele dekontaminatorów wyposażone są także w filtry HEPA. Ich konstrukcja sprawia, że droga przepływu powietrza jest stosunkowo długa, co zwiększa czas ekspozycji na promieniowanie. Wyraźnie zwiększa to efektywność, z jaką działa urządzenie.
Dodatkowo w czasie ich pracy w pomieszczeniu mogą znajdować się ludzie, zwierzęta i rośliny, co umożliwia oczyszczanie powietrza na bieżąco, w czasie pracy kliniki lub gabinetu.

Dekontaminacja medyczna

W procedurze dekontaminacji materii nieożywionej, w tym pomieszczeń i sprzętów medycznych, wykorzystuje się różne metody. Dobiera się je do typu zanieczyszczenia, pożądanego stopnia oczyszczenia oraz rodzaju oczyszczanego materiału.
Dzieli się je na mechaniczne (zmywanie wodą, zeskrobywanie, odkurzanie próżniowe) oraz chemiczne (płukanie detergentami, rozpuszczalnikami oraz roztworami kwasów i zasad).

W przypadku placówek medycznych najczęściej stosuje się sanityzację. To odmiana procedury dekontaminacji, łącząca wykorzystanie środków czyszczących, dezynfekcję (usuwanie mikroorganizmów) i sterylizację (usunięcie zarówno wegetatywnych, jak i przetrwalnikowych form drobnoustrojów).

Aseptyka

Z pojęciem dekontaminacji ściśle wiąże się także aseptyka. To działania podejmowane w celu zniszczenia drobnoustrojów oraz niedopuszczenia do ich dalszego namnażania. Dzięki temu zachowana zostaje jałowość pomieszczeń i narzędzi, a także wszelkich innych przedmiotów, które mogą mieć kontakt ze skórą lub innymi tkankami.

W tym celu stosuje się różne preparaty, które nie tylko niszczą strukturę mikroorganizmów, ale i likwidują formy wegetatywne.

Istotnymi elementami aseptyki jest mycie i dezynfekowanie dłoni, stosowanie jałowych rękawiczek i sprzętów. Ważne jest także odpowiednie przygotowanie pomieszczenia, w którym wykonywane są rozmaite zabiegi, zwłaszcza jeśli mogą skutkować naruszeniem ciągłości skóry lub błon śluzowych. Dotyczy to gabinetów lekarskich i stomatologicznych, ale także salonów kosmetycznych, tatuażu i tym podobnych.

Dekontaminacja to szereg procedur, które pozwalają na skuteczne neutralizowanie substancji zagrażających zdrowiu osób, które są narażone na pośredni lub bezpośredni kontakt z nimi. Przeprowadzana jest za pomocą różnych metod. Ostateczny wybór zależy nie tylko od rodzaju materiału i skażenia, a także stężenia szkodliwej substancji. Równie istotny jest wymagany w danym przypadku stopień dekontaminacji oraz czas, przez który dana metoda musi być zastosowana dla osiągnięcia oczekiwanego efektu.

 

zdjęcie główne stock.adobe.com autor: fotoinfot