Zdaniem autorów raportu „Building Sustainable and Resilient Health Systems”, paradoksalnie pomimo zdobytego podczas kryzysu wywołanego wirusem COVID-19 doświadczenia, poczynionych inwestycji i stosowanych środków zaradczych, wiele systemów opieki zdrowotnej na całym świecie jest obecnie w znacznie gorszym stanie niż przed rozpoczęciem pandemii. Opieszałość w podejmowaniu odpowiednich kroków naprawczych powoduje, że systemy ochrony zdrowia mogą być wydajne i słabsze w obliczu nowych kryzysów. Eksperci zgromadzeni wokół inicjatywy PHSSR nie pozostawiają wątpliwości: czas na działanie decydentów jest teraz.

Podejście do wzmocnienia systemu zdrowia powinno być dwutorowe. W krótkim terminie jest to uzyskanie większej odporności na wstrząsy, a w dłuższym: koncentracja na procesie budowania zrównoważonego systemu, który obejmuje wiele wyzwań, m.in. demograficznych, społecznych, technologicznych czy środowiskowych. Skoordynowane działania we wszystkich dziedzinach są kluczowe dla budowania odpornych i zrównoważonych systemów, czyli takich, które zachowują zdolność do realizowania swoich podstawowych funkcji mimo nagromadzonych obciążeń w długim okresie.

Tak jak wcześniejsze raporty udostępnione w ramach PHSSR, również ten analizuje systemy opieki zdrowotnej w siedmiu obszarach, zgodnie z przyjętą wcześniej metodologią. Są to: zarządzanie (w rozumieniu rządzenia) systemem ochrony zdrowia, finansowanie systemu zdrowotnego, pracownicy systemu ochrony zdrowia, zrównoważony rozwój w obszarze ochrony środowiska, świadczenie usług zdrowotnych, zdrowie populacji oraz leki i technologie. Tak jak wcześniejsze raporty udostępnione w ramach PHSSR, również ten analizuje systemy opieki zdrowotnej w siedmiu obszarach, zgodnie z przyjętą wcześniej metodologią. Są to: zarządzanie (w rozumieniu rządzenia) systemem ochrony zdrowia, finansowanie systemu zdrowotnego, pracownicy systemu ochrony zdrowia, zrównoważony rozwój w obszarze ochrony środowiska, świadczenie usług zdrowotnych, zdrowie populacji oraz leki i technologie. 

Raport zawiera kilka kluczowych rekomendacji: 

Stworzenie długoterminowego planowania w obszarze polityki zdrowotnej uwzględniając wyzwania społeczne, ekonomiczne, środowiskowe oraz kadrowe 

Wdrożenie zintegrowanych strategii dot. chorób cywilizacyjnych ze szczególnym naciskiem na profilaktykę pierwotną i wtórną 

Poprawa warunków pracy kadr medycznych oraz lepsze wykorzystanie potencjału kadr medycznych (tzw. skill-mix). Wykorzystanie nowoczesnych technologii w celu ograniczenia liczby hospitalizacji i poprawy dostępu do wysokiej jakości innowacyjnej ochrony zdrowia 

Ograniczenie nierówności społeczno-ekonomicznych poprzez wplatanie aspektów zdrowotnych do każdej polityki publicznej. 

Każdą politykę zdrowotną można analizować w ujęciu zapewniania stabilności i równoważenia systemów ochrony zdrowia, patrzeć na kwestie lekowe, technologiczne. Mają one kluczowe znaczenie, zwiększając efektywność procesów, pozwalając na gromadzenie danych, umożliwiają zdalne świadczenie opieki oraz sprawne reagowanie na kryzysy. Niemniej jednak, na przykład wdrożenie innowacyjnych technologii w krótkim terminie naraża system na dodatkowe mikro-wstrząsy takie jak: wysokie koszty wdrożenia i utrzymania, konieczność zapewnienia odpowiedniej infrastruktury, szkolenia dla kadry oraz pacjentów, konieczność podniesienia poziomu kompetencji cyfrowych, a także problemy związane z bezpieczeństwem danych. Stąd autorzy raportu podkreślają znaczenie kompleksowego podejścia, uwzględniającego realne koszty oraz biorącego pod uwagę czas potrzebny do implementacji zmian oraz właściwe przygotowanie odbiorców (interesariuszy, kadry, pacjentów). Aby kraje mogły optymalnie wykorzystywać np. analizę danych do profilaktyki wtórnej, kluczowe są również właściwe ramy legislacyjne: regulacje dot. usług cyfrowych oraz wykorzystania innowacyjnych narzędzi.  

Nowoczesne technologie to jedno z wyzwań, drugim jest dostęp do innowacyjnych terapii, które pozwalają zabezpieczyć się przed przyszłymi zagrożeniami. Eksperci wskazują, jak kluczowe dla całego systemu zdrowia są innowacje. Ostatnie lata pandemii COVID-19 pokazują, że państwa, które tworzą technologie medyczne, mają rozwiniętą branżę farmaceutyczną, mogą szybko zapewnić swoim obywatelom np. szczepionki. To jest więc kluczowe zadanie, aby tworzyć miejsca dla takich innowacji i w ten sposób zapewniać odporność systemu – wskazuje Wiktor Janicki, prezes zarządu AstraZeneca Pharma Poland. 

Raport podkreśla konieczność podjęcia konkretnych kroków mających na celu dywersyfikację dostaw leków i technologii, a przede wszystkim priorytetowe traktowanie przez decydentów obszaru badań i rozwoju sektora farmaceutycznego. Cała Unia Europejska ma w tym obszarze sporo do nadrobienia: w 2002 roku Stany Zjednoczone wydały na badania i rozwój 2 miliardy dolarów więcej niż Europa; dziś ta kwota wynosi 20 miliardów dolarów – to wzrost o 1000%. Spośród wszystkich inwestycji w  badania i rozwój dokonywanych w USA, Europie czy Japonii, tylko 31% przypada na Europę. Udział ten stale spada, z 41% w 2001 roku1. Dlatego tak ważne są odpowiednie regulacje wspierające innowacyjność. Aby Polska miała zapewnione bezpieczeństwo zdrowotne, a polscy pacjenci dostęp do nowoczesnych leków, konieczne jest stworzenie przestrzeni dla innowacyjnych terapii. Ważne jest, aby wzmacniać atrakcyjność inwestycyjną Europy w obszarze odkrywania nowych terapii lekowych – dodaje Wiktor Janicki. 

Wśród rekomendacji dot. obszarów leków i technologii są również wskazania dot. odpowiedniego wspierania rozwoju lokalnych innowacji: jako przykład autorzy podają finansowanie z budżetu państwa działań inkubatorów akademickich, a następnie pomoc we wdrożeniu powstałych tam innowacji do systemu. 

Przy pozostałych obszarach analizowanych w raporcie, eksperci podkreślają m.in. konieczność czerpania insightów oraz wiedzy z gromadzonych danych i podejmowania decyzji na podstawie ich analizy; przeznaczenie odpowiednich środków finansowych na profilaktykę, podstawową opiekę medyczną oraz zdrowie psychiczne; potrzebę nieustannej edukacji kadr – również z zakresu nowych technologii czy w końcu wdrożenie inicjatyw, które zmniejszają ślad węglowy generowany przez system zdrowia.  

Podsumowując najnowsza publikacja jest syntezą wniosków z analiz krajowych i ma za zadanie ułatwić głębsze zrozumienie wyzwań stojących przed systemami opieki zdrowotnej na całym świecie, a także identyfikację strategii i zaleceń dotyczących wzmocnienia systemu opieki zdrowotnej. Z publikacją można zapoznać się na tej stronie.  

 

1 Charles Rivers Associates dla European Federation of Pharmaceutical Industries: https://efpia.eu/news-events/the-efpia-view/efpia-news/europe-s-share-of-global-medicines-rd-shrinks-by-a-quarter-in-20-years-as-sector-s-declining-trends-continue/