Pomimo, iż sezon szczepień trwa od września do marca to największe zainteresowanie Polaków szczepieniami sezonowymi rok rocznie przypada na wrzesień. To właśnie w tym miesiącu wykonuje się ponad  połowę wszystkich szczepień przypadających na cały sezon. Wtedy to również największa część populacji myśli o tym, aby zabezpieczyć się przed wirusami, które niebawem nadejdą. W zeszłym roku na jesieni mierzyliśmy się z trójdemią, czyli bardzo wysokim wzrostem zachorowań na grypę, COVID-19 i RSV, dlatego w tym sezonie powinniśmy być przygotowani na zwiększone zainteresowanie pacjentów profilaktyka chorób zakaźnych poprzez szczepienia. Eksperci podkreślają, że trzeba jak najszybciej udrożnić ścieżkę pacjenta do szczepień, by sezon szczepień wystartował w pełni jeszcze we wrześniu.

„Ponad połowa szczepień sezonowych w naszym kraju co roku wykonywana jest we wrześniu. Wprowadzone regulacje obowiązują w większości od 1 października. Wiele kroków jeszcze musi zostać podjęte do pełnego udrożnienia szczepień. Obawiamy się, że oznacza to, że będzie to kolejny stracony sezon pod kątem wyszczepialności w naszym kraju. Co więcej w wielu punktach dla pacjentów powinno być dostępne jednoczasowe szczepienie przeciw grypie i COVID-19, jednak w tym roku we wrześniu pacjenci nie mają możliwości zaszczepienia się przeciw koronawirusowi w aptekach” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, przewodniczący Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych.

Bezpłatne leki dla dzieci i seniorów

30 sierpnia Ministerstwo Zdrowia opublikowało listę bezpłatnych leków dla dzieci poniżej 18 r. ż i seniorów 65+. Z bezpłatnych leków nowe grupy pacjentów skorzystają od 1 września.

„Cieszymy się, że na finalnej liście, którą przedstawiło Ministerstwo Zdrowia znalazły się szczepionki, które są najprostszym sposobem wdrażania profilaktyki chorób zakaźnych. Profilaktyka szczepienna jest niezwykle istotna w zabezpieczeniu seniorów przed ciężkim przebiegiem i powikłaniami zakaźnych chorób układu oddechowego. Wpisanie szczepień na listy bezpłatnych leków dla seniorów jest dobrym krokiem na drodze do realizacji postulatów wprowadzających w Polsce ideę life course immunization, czyli dostępu do szczepień na każdym etapie naszego życia” – dodaje Antczak. 

Niestety mimo wprowadzenia tak dobrych rozwiązań, nadal pojawia się problem z określeniem zasad na jakich farmaceuci będą mogli realizować szczepienia w aptekach. Nie został określony tryb podpisywania umów z NFZ na realizację szczepień w placówkach medycznych i aptekach, przez co nie ustalona jest kwestia finansowania świadczenia.

„Przepisy zawarte w DNUR powinny uprawniać farmaceutów do wystawiania recept refundowanych lub znosić obowiązek posiadania recepty przez pacjenta szczepionego w aptece. Istotne jest też to, iż szczepionki przeciw grypie oraz pneumokokom znalazły się na liście bezpłatnych leków dla osób 65+ i dzieci. Aby skorzystać z przywileju bezpłatnej szczepionki, w obecnej sytuacji, pacjent będzie potrzebował recepty od lekarza, co znacząco wydłuży ścieżkę szczepienia. Konieczne jest niezwłoczne podjęcie działań, aby rozwiązać ten problem” – dodaje dr n. farm. Mikołaj Konstanty, Prezes Rady Śląskiej Izby Aptekarskiej.

Przyjęcie ustawy refundacyjnej kluczowe dla organizacji szczepień w aptekach

Ustawa o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw wprowadza szereg rozwiązań dot. szczepień zalecanych. Przyczynią się one nie tylko do kontynuacji serwisu szczepień przeciw COVID-19 w aptekach po ustaniu stanu zagrożenia epidemicznego, ale pozwolą także na trwałe umocowanie szczepień przeciw grypie w aptekach oraz poszerzanie serwisu aptecznego o kolejne preparaty takie jak m.in. szczepienia przeciwko pneumokokom, tężcowi, błonicy czy krztuścowi, co umożliwi szerszą prewencję kolejnych chorób zakaźnych.

„Przyjęta nowelizacja ustawy refundacyjnej, wprowadziła przepisy, które pozwalają na utworzenie świadczenia szczepienia w aptece. Zmiana ta stwarza podstawy prawne dla rozwoju serwisu szczepień w aptekach poprzez zapewnienie stałego finansowania usługi oraz wprowadzenia instrumentu „obwieszczenia Ministra Zdrowia” jako aktu wykonawczego skracającego ścieżkę wprowadzania kolejnych szczepień do aptek. Formuła ta niweluje konieczność każdorazowych zmian ustawowych w przypadku woli poszerzenia programu o kolejną szczepionkę” – komentuje dr farm. Mikołaj Konstanty.

Zgodnie z lipcową listą refundacyjną, wszystkie osoby powyżej 6. miesiąca życia będą mogły skorzystać z 50% refundacji na szczepionkę przeciw grypie – chyba że receptę wypisze im farmaceuta – wtedy zapłacą pełną kwotę. Takie rozwiązanie może dezorientować pacjentów i prowadzić do zamieszania w systemie.

Aby uprościć system dla pacjentów, jeszcze w tym sezonie szczepień, powinny zostać uchwalone dodatkowe przepisy. Konieczne jest niezwłoczne dopełnienie poniższych kroków:

Ustalenie zasad finansowania zakupu szczepionek na grypę i wydanie odpowiednich aktów urzędowych.

Ogłoszenie przez Ministra Zdrowia, w drodze obwieszczenia, wykazu szczepień ochronnych, które mogą być w całości lub w części finansowane ze środków publicznych.

Zamieszczenie przez Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, informacji o warunkach zawierania umów z podmiotami prowadzącymi apteki na realizację w aptekach zalecanych szczepień ochronnych finansowanych ze środków publicznych, a następnie zawieranie przez NFZ umów z podmiotami prowadzącymi apteki, na podstawie złożonych przez nie wniosków.

Wydanie przez Ministra Zdrowia komunikatu precyzującego, że realizacja szczepienia ochronnego w aptece prowadzonej przez podmiot, który zawarł z umowę z NFZ na realizację szczepień ochronnych finansowanych ze środków publicznych, obejmuje również wystawienie recepty na refundowaną szczepionkę przez farmaceutę zatrudnionego w tej aptece.

Postulaty Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych na ten sezon

Ze względu na dużą liczbę zmian eksperci OPZCI postulują również o informowanie pacjentów nt. sposobu wykonywania szczepień w nadchodzącym sezonie oraz obowiązujących przepisach. Postulują także:

Określenie zasad na jakich od 1 września 2023 farmaceuci będą mogli realizować szczepienia w aptekach.

Opublikowanie obwieszczenia w sprawie szczepień, które będą mogły być realizowane w aptekach.

Określenie trybu podpisywania umów z NFZ na realizację szczepień w aptekach i placówkach medycznych.

Poszerzenia koszyka szczepień o kolejne preparaty w aptekach (pneumokoki, tężec, błonnica, krztusiec).

Przygotowanie aktów wykonawczych które pozwolą na skorzystanie z wypracowanych rozwiązań jeszcze tej jesieni.

Udrożnienie sytemu szkoleń dla farmaceutów (grypa, COVID-19).

Uruchomienie nowych szkoleń dla farmaceutów (nowe szczepienia).

Określenie wytycznych co do szczepień przeciw COVID-19.

Ustanowienie świadczenia szczepienia przeciw grypie i pneumokokom w placówkach medycznych dla dzieci i pacjentów 65+, na mocy którego finansowana będzie usługa wraz z ceną szczepionki nabytą przez placówkę medyczną.

Ustanowienie świadczenia szczepienia przeciw grypie w aptece dla pacjentów 65+, na mocy którego finansowana będzie usługa wraz z ceną szczepionki.

Wycenę świadczenia szczepienia przeciw grypie w aptece (dla pacjentów dorosłych uprawnionych do 50% refundacji), LUB

Uprawnienie farmaceutów do wystawiania recept refundowanych.