Błonnik nierozpuszczalny w wodzie to głównie celuloza, ale też hemiceluloza i ligniny. Błonnik rozpuszczalny to pektyna i gumy. Każda z tych frakcji ma odmienne właściwości funkcjonalne, ale oba rodzaje błonnika odgrywają istotną rolę w przebiegu procesów trawiennych. Błonnik nierozpuszczalny przyspiesza przejście masy pokarmowej przez jelita. Błonnik rozpuszczalny wyściela jelita i zmniejsza przyswajanie tłuszczów i cukrów. Dodatek każdego z błonników do potraw powoduje obniżanie kaloryczności posiłków i hamuje apetyt, co jest istotne w przypadku zapobiegania otyłości.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca spożycie 20-40 g błonnika dziennie. W Polsce spożycie błonnika to 15-20 g dziennie. Efektem niedoborów jest większa zachorowalność na choroby przewodu pokarmowego, w tym nowotwory. Wśród błonników, których działanie pro-zdrowotne uzyskało akceptację Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) są: hydroksypropylometyloceluloza (HPMC), glukomannan (konjac mannan), guma guar, chitozan oraz beta-glukany z owsa i jęczmienia. W przypadku gumy guar, glukomannanu i beta-glukanów EFSA autoryzowała oświadczenie zdrowotne: „pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi”.

Źródłem błonnika w diecie jest razowe pieczywo, kasze, surowe warzywa i owoce. W  pokryciu zapotrzebowania mogą pomóc suplementy diety. W Polsce produkowane są wysokiej jakości zmikronizowane błonniki: jabłkowy, owsiany, gryczany, buraczany, aroniowy oraz wiele innych. Sproszkowany błonnik jest doskonałym dodatkiem funkcjonalnym do chleba i pieczywa cukierniczego, do zup czy sosów.

Błonnik z ziaren zbóż charakteryzuje się dużą zawartością błonnika nierozpuszczalnego, jego działanie fizjologiczne to pobudzanie perystaltyki. Błonnik jabłkowy ma stosunkowo dużo pektyn, które powodują obniżenie hiperglikemii po posiłku. Ze względu na zawartość rutyny i wielu mikropierwiastków bardzo cenny jest błonnik gryczany. Błonnik aroniowy jest prawie czarny i działa antyoksydacyjnie, dzięki obecności antocyjanin.

Łatwo dostępne, tanie surowce, opanowana i udoskonalana technologia produkcji powodują, że błonniki mogłyby stać się polską specjalnością, towarem eksportowanym do wysokorozwiniętych krajów celem wzbogacania żywności i suplementacji diety.

Fot.: zasoby własne autora