Celem zrealizowanej w styczniu 2021 r. przez agencję IPSOS II edycji badania, było uzyskanie informacji o wiedzy Polaków na temat roli wątroby, diagnoza społeczna postaw i zachowań z nią związanych oraz ocena świadomości NAFLD. Istotnym było również porównanie wyników I i II fali badania, tak aby zaobserwować zmiany dotyczące powyższych czynników i ocenić wpływ podejmowanych inicjatyw edukacyjnych w obszarze NAFLD, na wzrost świadomości choroby.

Z II edycji raportu4 „Polacy a niealkoholowe stłuszczenie wątroby” wynika, że ponad połowa respondentów wie, że o wątrobę należy odpowiednio dbać. I choć wiedza na jej temat jest nadal ograniczona, to jednak większa niż w I fali badania. 40% w 2021 vs 35% w badaniu z 2019 r. jest świadomych, że ma ona zdolność do regenerowania i odbudowywania się, już 42% badanych (vs 36% w I fali badania) zdaje sobie sprawę, że jest głównym organem, który bierze udział w procesie detoksykacji.

Niepokojące są wciąż wyniki znajomości objawów wskazujących na choroby wątroby. Aż 65% Polaków uważa, że to ból brzucha może sygnalizować problemy z wątrobą. Pozytywny jest natomiast fakt, że symptomy typowe dla chorób narządu (m.in. zmęczenie i osłabienie, utrata apetytu) wymienia więcej osób niż w I fali badania (relatywnie 49% vs 43% w 2019 r., 42% vs 40% w 2019 r.).

Najbardziej rozpowszechnionym sposobem dbania o wątrobę jest stosowanie odpowiedniej diety. Świadomość tego faktu wzrosła aż o 8% w porównaniu z I falą badania (49% vs 41%). Znaczny wzrost nastąpił również w przypadku odpowiedzi: „ograniczam tłuste jedzenie” (67% vs 59%), „nie jadam w fast-foodach” (57% vs 46%!), „ograniczam nadmiar cukrów” (51% vs 39%!), „staram się pić dużo wody” (wzrost o 16%).

Problemem okazuje się diagnostyka chorób wątroby - tylko 8% respondentów (2% mniej niż w I fali) wykonywało badania w tym w kierunku w przeciągu ostatniego roku (badania krwi, USG). 49% (vs 41% w 2019 r.) nie zrobiło tego nigdy.

W badaniu weryfikowano również wiedzę respondentów na temat samej niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Analizy odpowiedzi z obu edycji badania wykazały, że o jest 15% mniej osób (57% vs 72% w 2019 r.), które nigdy nie spotkały się z tym terminem, wzrosła też o 8% (23% vs 15% w 2019 r.) liczba osób, które z tym terminem się zetknęły. Mniej ponadto osób (78% vs 81% w I fali) ze wskaźnikiem BMI powyżej 40 kg/m2 (otyłość stopnia III) wskazało brak znajomość NAFLD. Jest to istotne, gdyż częstość występowania NAFLD jest w znacznym stopniu związana z epidemią otyłości [1].

Nastąpiły pozytywne zmiany w świadomości respondentów w kwestii czynników ryzyka NAFLD. Największy, 12% wzrost dotyczy odpowiedzi „tłuste jedzenie”, 8% wzrost „nieregularne jedzenie”, o 7% wzrosła świadomość czynnika najistotniejszego - nadmiernego spożywania cukru i słodyczy. Niestety, zwiększyła się o 5% liczba odpowiedzi „alkohol” (75% vs 70% w 2019 r.), pomimo iż w samym pytaniu jest mowa o chorobie „niealkoholowej”.

Kolejne wynikające z analizy dane dotyczą odpowiedzi na pytanie „Czy wie Pan/i, że niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby może być groźna i prowadzić do marskości wątroby?”. Twierdząco odpowiedziało na nie 49% badanych, co oznacza 9% wzrost.

Podsumowując, należy stwierdzić, że wiedza Polaków na temat wątroby i NAFLD wciąż pozostawia wiele do życzenia. Pozytywnym jest natomiast fakt, że ta świadomość zwiększyła się, chociaż nie wszędzie procent ten jest dwucyfrowy. Respondenci mają większą świadomość samej wątroby i pełnionych przez nią funkcji, objawów wskazujących na jej choroby, czynników ryzyka, w większym stopniu deklarują prawidłowe zachowania w kwestii dbania o wątrobę. Więcej również osób wie, że to choroba groźna
i prowadzić może do marskości.

Powyżej przytoczone dane pokazują wyraźnie, że tworzone i prowadzone przez firmę Sanofi akcje edukacyjne w ramach kampanii „Wątroba się sprawdza” (m.in. Ogólnopolski Test Wątroby na platformie kampanii) oraz ogólnopolska akcja badań screeningowych „Postaw na zdrowie - zbadaj wątrobę” (w specjalnym busie, mieszkańcy 15 miast Polski bezpłatnie mogli wykonać profilaktycznie badanie, określające stan tego narządu pod kątem stopnia stłuszczenia) spowodowały realny i mierzalny wzrost świadomości wątroby i NAFLD wśród populacji polskiej.

Z drugiej strony pokazują również, że jest jeszcze sporo do zrobienia i absolutnie koniecznym jest kontynuowanie odpowiednich działań - realizowanie akcji świadomościowych i profilaktycznych dla pacjentów.

 

[1] Mark Benedict, Xuchen Zhang. Non-alcoholic fatty liver disease: An expanded review. World J Hepatol. 2017 Jun 8; 9(16): 715–732. doi: 10.4254/wjh.v9.i16.715

[1] Czarnecka K. i in. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – od prostego stłuszczenia do transplantacji wątroby. Hepatologia 2018; 74-75;

[2] Hartleb M., https://www.termedia.pl/nafld/Prof-Marek-Hartleb-Stluszczenie-watroby-wystepuje-u-20-25-proc-Polakow,31922.html,  data wejścia 26.02.2021.

[3] Gundermann KJ et al. Activity of essential phospholipids (EPL) from soybean in liver diseases. Pharmacol Rep 2011; 63(3): 643–59.

[4] Analizy przygotowane na podstawie wyników raport z badania metodą CAPI realizowanego przez Ipsos Sp. z o. o : “Polacy, a niealkoholowe stłuszczenie wątroby”. Reprezentatywna próba Polaków w wieku 15+; N=1006. Realizacja 14 -18.01.2021. Dane w posiadaniu firmy.