Zakłócenia związane z pandemią w realizacji szczepień, rosnące nierówności w dostępie do szczepionek oraz przekierowanie z powodu pandemii środków z rutynowych szczepień sprawiają, że zbyt wiele dzieci pozostaje bez ochrony przed chorobami, którym można zapobiegać szczepieniami. Ryzyko epidemii wzrosło ostatnio wraz z łagodzeniem obostrzeń pandemicznych. Dodatkowo ryzyko epidemii chorób zakaźnych zwiększają konflikty i kryzysy, w tym w Ukrainie, w Etiopii, Somalii i Afganistanie, zakłócenia w realizacji rutynowych szczepień i szczepień przeciw COVID-19, brak czystej wody i warunków sanitarnych oraz przeludnienie.

Prawie 17 400 przypadków odry zostało zgłoszonych na świecie w styczniu i lutym 2022 roku, w porównaniu do 9 665 przypadków zgłoszonych w ciągu pierwszych dwóch miesięcy 2021 roku. W związku z tym, że odra jest chorobą wysoce zakaźną, w sytuacji spadku poziomu zaszczepienia występują zachorowania. Epidemiczne wzrosty zachorowań na odrę stanowią sygnał ostrzegawczy przed wybuchem innych chorób, które nie rozprzestrzeniają się tak szybko jak odra. Oprócz bezpośredniego działania na organizm, wirus odry osłabia również układ odpornościowy i sprawia, że ​​dziecko jest bardziej podatne na inne choroby zakaźne, takie jak zapalenie płuc i biegunka, w okresie kilku miesięcy po przechorowaniu odry.

„Odra to coś więcej niż niebezpieczna i potencjalnie śmiertelna choroba. Stanowi również wczesną wskazówkę, że ​​istnieją luki w naszym globalnym stanie zaszczepienia, luki, na które narażone dzieci nie mogą sobie pozwolić” – powiedziała Catherine Russell, dyrektor wykonawcza UNICEF. „Pozytywnym jest, że w wielu społecznościach ludzie zaczynają czuć się wystarczająco chronieni przed COVID-19 i podejmują swobodne aktywności społeczne. Jednak kiedy ma to miejsce w miejscach, w których dzieci nie otrzymują rutynowych szczepień, tworzy idealne warunki do rozprzestrzeniania się choroby, takiej jak odra”.

W 2020 roku 23 miliony dzieci straciło dostęp do podstawowych szczepionek podawanych w ramach rutynowych usług zdrowotnych, najwięcej od 2009 roku i 3,7 miliona więcej niż w 2019 roku.

W ciągu ostatnich 12 miesięcy na świecie odnotowano 21 dużych epidemii odry.

Najwięcej przypadków odry w okresie ostatnich 12 miesięcy (kwiecień 2021-kwiecień 2022) odnotowano w 5 krajach:

• Somalia: 9 068 zachorowań (zapadalność 554/100 tys.) (stan zaszczepienia: 1 dawka 46%, 2. dawka 46%)
• Jemen: 3 629 zachorowań (zapadalność 119/100 tys.) (stan zaszczepienia: 1 dawka 67%, 2. dawka 68%)
• Afganistan: 3 629 zachorowań (zapadalność 91/100 tys.) (stan zaszczepienia: 1 dawka 64%, 2. dawka 66%)
• Nigeria: 12 341 zachorowań (zapadalność 58/100 tys.) (stan zaszczepienia: 1 dawka 54%, 2. dawka 54%)
• Etiopia: 3 039 zachorowań (zapadalność 26/100 tys.) (stan zaszczepienia: 1 dawka 60%, 2. dawka 58%).

Większość wystąpiła w Afryce i regionie wschodniośródziemnomorskim. Główną przyczyną tych epidemii była niedostateczna liczba dostępnych szczepionek. „Pandemia COVID-19 przerwała realizację szczepień, systemy ochrony zdrowia zostały przytłoczone z powodu chorych na COVID-19 i teraz obserwujemy powrót śmiertelnych chorób, w tym odry. W przypadku wielu innych chorób wpływ takich zakłóceń na realizację szczepień będzie odczuwalny przez dziesięciolecia” – powiedział dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, dyrektor generalny Światowej Organizacji Zdrowia.

„Nadszedł czas, aby przywrócić niezbędne szczepienia i rozpocząć kampanie nadrabiające niezrealizowane szczepienia, aby każdy miał dostęp do tych preparatów ratujących życie”- powiedział dr Tedros Adhanom Ghebreyesus.

57 kampanii szczepień w 43 krajach, które miały się odbyć od początku pandemii COVID-19 zostało odłożonych. Miały objąć szczepieniami 203 miliony osób, w większości dzieci. Wśród nich 19 to kampanie szczepień przeciw odrze. Niezrealizowane kampanie szczepień oznaczają narażenie 73 miliony dzieci na ryzyko zachorowania na odrę. W Ukrainie kampania nadrabiających szczepień przeciw odrze w 2019 roku została przerwana z powodu pandemii COVID-19, a następnie z powodu wojny. W latach 2017-2019 w Ukrainie odnotowano najwyższą zachorowalność na odrę w Europie- ponad 115 000 przypadków odry i 41 zgonów.

Stan zaszczepienia na poziomie ≥95% 2 dawkami bezpiecznej i skutecznej szczepionki przeciw odrze chroni dzieci przed odrą. W wielu krajach zakłócenia związane z pandemią COVID-19 opóźniły podawanie drugiej dawki szczepionki przeciw odrze.

UNICEF i WHO wraz z partnerami takimi jak GAVI, Vaccine Alliance, partnerzy Inicjatywy na rzecz odry i różyczki (M&RI), Bill & Fundacja Melinda Gates i inni wspierają wysiłki na rzecz wzmocnienia systemów rutynowych i nadrabiających szczepień na świecie.