Surowcem farmakopealnym są nadziemne części rośliny zebrane w końcu maja lub w czerwcu – ziele konwalii (Convallariae herba). Ziele konwalii zalicza się do grupy surowców kardenolidowych. Zawiera glikozydy nasercowe, związki które działają bezpośrednio na mięsień sercowy. Pod względem chemicznym są to połączenia aglikonów o charakterze steroidowym z różnymi cukrami. Aglikony mają strukturę steroidową z pierścieniem laktonowym przy węglu C-17.

Glikozydy nasercowe wykazują działanie izotropowo dodatnie – wzmagają siłę skurczu mięśnia sercowego oraz chronotropowo ujemne – przedłużają fazę diastoliczną miedzy skurczami, a także zwiększają objętość wyrzutową i zwalniają tempo. Jak podaje literatura fitoterapeutyczna: „ekonomizują pracę serca”. Glikozydy nasercowe stosowane są głównie w niewydolności mięśnia sercowego.

Spośród glikozydów kardenolidowych ziela konwalii najważniejsza jest konwalotoksyna, która powstaje z konwalozydu w trakcie suszenia surowca. Drugim ważnym glikozydem jest konwalatoksol. Inne składniki nie mają większego znaczenia farmakologicznego. Glikozydy konwalii nie wiążą się z białkami osocza, nie kumulują się w organizmie i są szybko wydalane. Toteż ich działanie daje szybkie skutki, ale równie szybko przemija.

Produkty lecznicze z konwalii stosowane są w łagodnych stanach i szybko przemijających zaburzeniach rytmu serca. Przy poważniejszych schorzeniach zalecane są silniejsze środki.

Autor: dr Jerzy Jambor
prezes Polskiego Komitetu Zielarskiego
Fot.: Phytopharm Klęka S.A.