Pelargonia (Pelargonium) to rodzaj dwuliściennych z rodziny bodziszkowatych (Geraniaceae), liczący około 280 gatunków zamieszkujących południe Afryki. W Europie znane są przede wszystkim jako rośliny ozdobne - kwietnikowe i doniczkowe. Wiele gatunków pelargonii uprawia się też w celu pozyskania olejków eterycznych. Olejek ten zawiera liczne monoterpeny, jak geraniol, (+)-izomenton, cytronelol i alkohol fenylooctowy. Działa przeciwbakteryjnie, a zawarty w nim cytronelol jest znanym środkiem odstraszającym owady.

W ostatnich latach duże zainteresowanie wzbudza jeden z najbardziej niepozornych gatunków rodzaju Pelargonium. To pelargonia przylądkowa (Pelargonium sidoides). Roślina ta jest małą byliną o bulwiastym korzeniu, okrągłych lub sercowatych, jedwabistych liściach i rurkowatych, ciemnoczerwonych, prawie czarnych kwiatach. Surowcem farmaceutycznym jest mięsisty korzeń, świeży lub suszony.

Preparaty z korzeni pelargonii stosowane są w leczeniu ostrych i przewlekłych zakażeń dróg oddechowych, szczególnie okolic gardła, nosa i uszu. Są skuteczne w zapaleniu oskrzeli, zatok, migdałków i gardła. Głównymi składnikami korzenia pelargonii są kumaryny, głównie 7-hydroksy-5,6-dimetoksykumaryna, zwana umckaliną, pochodne kwasu galusowego (kwas galusowy i jego ester metylowy), oligomeryczne proantocyjanidyny, flawonoidy (kwercetyna), kwasy fenolowe. Pochodne kwasu galusowego i inne związki fenolowe wykazują silne działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Obecność tych związków, wspólnie z kumarynami, uzasadnia potwierdzone badaniami działanie immunomodulacyjne. Przeprowadzone w ostatnich latach badania kliniczne potwierdziły, że ekstrakt z tej rośliny jest skutecznym i bezpiecznym lekiem w leczeniu ostrego zapalenia oskrzeli. Daje też dobre efekty w leczeniu zapaleń gardła i migdałków u dzieci.

Autor: dr Jerzy Jambor

Polski Komitet Zielarski

Fot. dr Hans Juergen Hannig