Paulinia gwarana, zwana też osmętą beczkowatą albo ciernioplątem, pochodzi z Ameryki Południowej, a dokładniej z Amazonii. Jej łacińskie nazwy botaniczne to Paulinia guarana, Paulinia cupana lub Paulinia sorbilis. Roślina ta należy do rodziny mydleńcowatych (Spondaceae). Paulinia jest krzewem pnącym o długich liściach i niepozornych, choć wonnych, żółtych kwiatach. Jej owocem jest czerwona, trójkomorowa torebka z jednym dobrze wykształconym nasieniem, które przypomina oko. Plantacje paulinii spotyka się w Brazylii, Paragwaju i Wenezueli. Surowcem farmaceutycznym są nasiona (Pauliniae semen) lub suszona pasta uzyskana z prażonych sproszkowanych nasion i wody (tzw. pasta guarana).

Głównym związkiem czynnym paulinii jest kofeina (3,5-6 %). Paulinia jest najbogatszą w kofeinę rośliną! W jej nasionach występują też liczne związki fenolowe, w tym katechiny, epikatechiny i proantocyjanidyny.

Paulinia guarana została najbardziej doceniona przez producentów modnych napojów energetyzujących. Wysokokofeinowe ekstrakty z jej nasion oraz tauryna są głównymi składnikami bezalkoholowych napojów gazowanych przeciwdziałających zmęczeniu.  

Autor: dr Jerzy Jambor
Polski Komitet Zielarski

Rys. Adam Półtorak