Matricaria recutita L., dawnej Matricaria chamomilla L. – rumianek pospolity zwany też lekarskim lub zwyczajnym, jest jednoroczną rośliną zielną z rodziny astrowatych (Asteraceae). Kwitnie od połowy maja do października. Odznacza się charakterystycznym, miłym aromatem. Pochodzi z południowo-wschodniej Europy i Bliskiego Wschodu, skąd rozpowszechniony został na całą Europę i Azję. Z czasem przeniesiony został też na inne kontynenty, gdzie zadomowił się jako chwast lub jest uprawiany.

Surowcem są koszyczki kwiatowe rumianku (Matricariae flos). Zawierają one olejek eteryczny (0,2-1,2%), którego głównymi składnikami są cykliczne seskwiterpeny, zwłaszcza bisabolol (uznany za najważniejszy związek czynny rumianku) i jego tlenki oraz chamazulen. Charakterystyczna, niebieska barwa olejku rumiankowego spowodowana jest obecnością chamazulenu, który powstaje podczas destylacji z parą wodną ze swego prekursora matrycyny. Koszyczki rumianku zawierają też liczne flawonoidy (7-glikozydy apigeniny, luteoliny, kwercetyny, patuletyny i metoksylowane lipofilne flawony), kumaryny oraz spirocykliczne poliacetyleny (endoeteropoliny). Przeciwzapalne działanie rumianku warunkują głównie składniki olejku eterycznego, natomiast działanie spazmolityczne – flawonoidy.

Ze względu na duże zapotrzebowanie na rumianek, od kilkudziesięciu lat w wielu krajach prowadzi się polowe uprawy tej rośliny. Uprawia się odmiany hodowlane o wysokiej zawartości substancji czynnych (istnieje prawie 200 odmian). Rocznie pozyskuje się ponad 8 tys. ton surowca. Największymi w świecie producentami rumianku są: Argentyna, Egipt, Polska i Węgry.

Autor: dr Jerzy Jambor
Fot.: Phytopharm Klęka S.A.