Dęby rozpowszechnione są w całej strefie umiarkowanej, w Europie i Ameryce Północnej. Rosną w zwartych skupiskach tworząc lasy zwane dąbrowami, albo też stanowią domieszkę w lasach liściastych lub szpilkowych. Dęby należą do rodziny bukowatych (Fagaceae), która skupia wielkie drzewa leśne, jednopienne i wiatropylne.

Surowcem farmaceutycznym jest kora dębu (Quercus cortex), której głównymi składnikami są garbniki katechinowe. Stwierdzono, że są to przede wszystkim dimery i trymery katechiny o cząsteczce złożonej z 2 lub 3 różnych izomerów katechiny lub katechiny i galokatechiny. Kora dębu zawiera też wolną katechinę, elagotanoidy, oligomeryczne proantocyjanidyny, wolne kwasy fenolowe (elagowy i galusowy) i triterpeny (frydeliny).

Młoda kora zawiera do 20% garbników, ale w miarę upływu czasu część z nich przechodzi w flobafeny. Z tych powodów w starszej warstwie kory występuje ich zawartość spada do 4%. Korę dębu zbiera się na wiosnę, jeszcze przed rozwojem liści.

Garbniki kory dębu wiążąc się z białkiem dają efekty ściągające oraz bakteriobójcze. Działają wyłącznie powierzchniowo. Można je stosować przy stanach zapalnych skóry i błon śluzowych jamy ustnej i przewodu pokarmowego. W przeszłości stosowano powszechnie wywary z kory dębu w leczeniu ran, a także nieżytów żołądka, chorób skóry, zapalenia spojówek, czy nawet czerwonki.

Autor: dr Jerzy Jambor
prezes Polskiego Komitetu Lekarskiego
Fot.: Phytopharm Klęka S.A.