Podstawy funkcjonowania

Zgodnie z art. 26 ust. 7a pkt 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „Ustawa o PIT”), od podstawy obliczenia podatku dochodowego odlicza się wydatki przeznaczone na leki, w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki stale lub czasowo. Tak więc, dla przykładu, jeżeli w miesiącu lutym uprawniona do ulgi podatkowej osoba poniosła na zakup potrzebnych produktów leczniczych koszt całkowity w wysokości 300 zł, wysokość odliczenia, które zostanie wykazane w zeznaniu podatkowym wynosić będzie 200 zł (300 zł – 100 zł kwoty limitowej).

Należy przy tym pamiętać, że poniesione na zakup leków wydatki mogą zostać odliczone od pierwotnej podstawy opodatkowania tylko w przypadku gdy ich zakup nie został finansowany lub współfinansowany np. ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. W takim przypadku odliczeniu podlegać będzie różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie (art. 26 ust. 7b Ustawy o PIT).

Osoby uprawnione do stosowania odliczenia

Warunkiem niezbędnym odliczenia wydatków związanych z zakupem wskazanych produktów jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

• orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności,
• decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną,
• orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia.

Możliwość skorzystania z odliczenia stosuje się odpowiednio do podatników, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe, jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 10 080 zł (art. 26 ust. 7e Ustawy o PIT).

Jakie dokumenty należy posiadać?

Fakt spełniania wymagań nakładanych na osoby zainteresowane przez przepisy prawa, musi zostać każdorazowo potwierdzony w formie dokumentu. I tak, w przypadku osób niepełnosprawnych, dowód stanowić będzie m.in. orzeczenie lekarza specjalisty stwierdzające określony stopień niepełnosprawności. W sytuacji zaś, gdy z odliczenia korzystać będzie osoba, na której utrzymaniu jest niepełnosprawny, oprócz dokumentu stwierdzającego stopień niepełnosprawności członka rodziny, koniecznym będzie odpowiednie wykazanie stopnia pokrewieństwa, np. poprzez przedstawienie aktu urodzenia.

Co więcej, fakt poniesienia stosownych wydatków może zostać wykazany w postaci każdego dokumentu stwierdzającego jego wysokość. W praktyce jednak zdarza się, iż paragon nie jest uznawany za dostateczny dowód, z uwagi na brak wskazania osoby na rzecz której produkt został wydany^[1]. Najlepiej zatem, aby na wskazanym dokumencie widniały dane określające kto, komu, w jakim czasie i na jaką kwotę wydał stosowne leki. Dokumentem w pełni stwierdzającym wszystkie stawiane wymagania będzie zatem Faktura VAT.

Teoria a praktyka, czyli stanowisko US

Jak bywa dość często w kontekście przepisów stanowionych, i tym razem ich treść może niekiedy budzić pewne wątpliwości. Szczególnie kontrowersyjne jest odpowiednie zdefiniowanie pojęcia „leku”. Ustawodawca bowiem, w aspekcie Ustawy o PIT, nie odnosi się w żaden sposób do określenia zakresu wskazanego pojęcia.

W praktyce interpretacyjnej Urzędów Skarbowych (dalej: „US”), zauważalne jest odniesienie do właściwych regulacji Ustawy z dnia 21 września 2001 roku Prawo farmaceutyczne (dalej: „PF”). Tym samym, zgodnie z przyjętą wykładnią, leku nie będzie stanowić chociażby suplement diety z uwagi na fakt, iż nie został wpisany we właściwym rejestrze produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu na terytorium RP^[2]. Na podobnym stanowisku US stoi również w przypadku zakupu wyrobów medycznych, takich jak środki opatrunkowe, cewniki czy strzykawki^[3].

Istotne wątpliwości podatnik napotyka również w sytuacji, gdy będąc opiekunem swojego niepełnosprawnego małżonka, jednocześnie sam posiadając status osoby niepełnosprawnej, chce dokonać łącznego odliczenia kosztów zakupu leków dla siebie i członka rodziny. W przyjętej przez US interpretacji^[4], każdemu z małżonków w powyższej sytuacji przysługiwać będzie odrębny limit. W konsekwencji tego w przypadku, gdy koszt zakupu leków dla obydwojga małżonku wyniesie w danym miesiącu łącznie 200 zł, prawo do ich odliczenia nie będzie przysługiwać (każdego bowiem z zainteresowanych obejmuje wskazana powyżej kwota limitowa 100 zł).

W jaki sposób dokonać odliczenia?

Podatnik, w zależności od charakteru uzyskiwanego dochodu, może wykazać stosowne odliczenie odpowiednio w trakcie roku podatkowego przy obliczaniu zaliczek na podatek z tytułu dochodów osiąganych z działalności gospodarczej, najmu lub dzierżawy bądź po jego zakończeniu w zeznaniu podatkowym PIT‑36 (w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej) lub PIT‑37 (w sytuacji uzyskiwania dochodu z innych źródeł).

Należy jednak pamiętać, iż oprócz uwzględnienia kwot wydatkowanych na zakup leków w ogólnym formularzu PIT-36 lub 37, podatnik musi pamiętać o dodaniu załącznika PIT-0, właściwego do wykazania informacji o zastosowanych odliczeniach.

[1] Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 12 listopada 2009 roku, sygn. ITPB2/415-700/09/PS.

[2] Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego Naczelnika Urzędu Skarbowego w Nowym Sączu z dnia 16 lutego 2006 roku, sygn. PD-1-415-68-05.

[3] Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego Naczelnika Urzędu Skarbowego w Wodzisławiu Śląskim z dnia 19 stycznia 2006 roku, sygn. PDFN/415-25/05.

[4] Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach z dnia 4 kwietnia 2006 roku, sygn. OG/005/41/PDII/415-24/06.